Szukaj
Żelazo w diecie wegańskiej.
Często można spotkać się z opiniami, że diety bezmięsne są uboższe w żelazo a wegetarianie i weganie są na jego niedobór bardziej narażeni niż osoby na diecie tradycyjnej. Badania tego nie potwierdzają. Mimo to, warto zadbać o prawidłową podaż żelaza.
Poniżej zamieszczamy kilka naszych wskazówek dzięki, którym łatwiej będzie Wam zapobiegać wszelkim niedoborom żelaza w diecie.
1. Jedz więcej żelaza niż osoby na diecie tradycyjnej
To prawda, że żelazo pochodzenia roślinnego jest gorzej wchłanialne niż to pochodzące z produktów odzwierzęcych. Dlatego aby wyrównać różnice warto podbić zawartość żelaza w diecie o dodatkowe 30-50%.
2. Jedz produkty bogate w witaminę C
Witamina C znacznie poprawia przyswajalność żelaza pochodzenia roślinnego. Co to oznacza w praktyce? Jedząc posiłek bogaty w żelazo dodaj też produkt bogaty w witaminę C. Możesz na przykład zjeść kotleciki z grochu lub fasoli a do tego zjeść sałatkę z dodatkiem surowej papryki (witamina C) albo zjeść deser z owoców cytrusowych (witamina C). Do spaghetti z soczewicą dodaj świeżo posiekaną natkę pietruszki (witamina C). Opcji jest naprawdę dużo!
3. Unikaj kawy i herbaty w okolicach posiłku
Kawa i herbata (również zielona) niekorzystnie wpływają na przyswajalność żelaza. Dlatego pilnuj co najmniej godzinnych odstępów pomiędzy wypiciem napoju, a spożyciem posiłku bogatego w żelazo.
4. Jedz więcej zielonych warzyw!
To prawdziwa skarbnica składników mineralnych. Jedz jarmuż, brokuły, brukselkę, kapustę, sałatę rzymską i inne zielono listne warzywa. Do tego zadbaj o codzienny udział w diecie roślin strączkowych i orzechów/ziaren. Dzięki temu na zawsze odgonisz widmo anemii!
![Nie potrzebujesz oleju lnianego. – Oleju z lnu nie trzeba nikomu przedstawiać. Dostatecznie dużo reklamy zrobiły mu inne blogi, prasa, telewizje śniadaniowe i sami producenci. Nie potrzebnie, w oleju nie ma nic tak ważnego, żeby musiał znaleźć się w Twojej diecie.
Tak, w porządku – olej lniany to bardzo dobre źródło kwasów tłuszczowych omega 3 ważnych dla Twojego zdrowia. Jest też kilka badań sugerujących jego pozytywny na nasz organizm. Na przykład poprawia funkcjonowanie skóry, szczególnie wtedy, gdy jest chronicznie zbyt sucha lub pomagał obniżyć ciśnienie krwi . Haczyk w tym, że ziarna siemienia lnianego dadzą Ci to samo. I jeszcze więcej.
Sięgnij do źródeł. Olej lniany jest wyciskany z siemienia lnianego (Kapitan Oczywistość, zawsze do usług!), natomiast siemię lniane jest znacznie cenniejszym żywieniowo produktem. W jednym ze swoich wpisów fundacja Wiemy Co Jemy zauważyła, że olej lniany w porównaniu do siemienia jest niemal jałowy odżywczo . Celne spostrzeżenie, ale nadal nie cały obraz. Siemię lniane to nie tylko substancje, które można łatwo uwzględnić w tabelach żywieniowych.
Co daje nam siemię lniane?
Obniża ryzyko nowotworów. Przynajmniej tych hormonozależnych, czyli nowotworów prostaty i piersi. To zasługa obecnych w nich lignanów, których nie znajdziesz w oleju.
Pomaga leczyć cukrzycę i zwiększa insulinowrażliwość. Porcja 40 gramów siemienia lnianego poprawiła insulinowrażliwość u osób z otyłych, jednocześnie oddalając widmo cukrzycy typu II [9]. W innym badaniu zauważono, że podanie przez miesiąc zaledwie 10g zmielonego siemienia lnianego zmniejsza poziom glukozy na czczo o prawie 20%(!), glikowanej hemoglobiny (co świadczy o stabilny poziomie glukozy w ciągu dnia, nie tylko na czczo) oraz korzystne zmiany w gospodarce lipidowej.
Meta-analiza 28 badań, przeprowadzona przez An Pan i współpracowników, w 2009 roku wykazała, że siemię lniane redukuje całkowity cholesterol i cholesterol LDL, jednocześnie nie ma takiego efektu w sytuacji, kiedy używamy oleju. Natomiast Prasad w tym samy roku opublikował przegląd badań, w którym zwraca uwagę, że siemię lniane jest wstanie cofać zmiany miażdżycowe poprzez korzystne zmiany w profilu lipidowym, zmniejszenie stresu oksydacyjnego, zmniejszenie ciśnienia krwi, jednak on również stwierdza, że takiego efektu nie ma olej lniany.
Spadek zarówno rozkurczowego jak i skurczowego ciśnienia krwi jest tak znaczy, że autorzy badania z 2013 odważyli się użyć stwierdzenia „podanie siemienia lnianego jest jedną z najbardziej efektywnych interwencji dietetycznych obniżających ciśnienie krwi”. Warto zauważyć, że grupa badana dostawała 30g siemienia lnianego dziennie przez pół roku. Jakby nie patrzeć było to dodatkowe 160 kcal dziennie, w skali całego badania prawie 30 tyś. kcal, jednak nie spowodowało to wzrostu masy ciała u badanych.
Chociaż badania na zwierzętach nie są wiążące, jako ciekawostkę warto dodać, że podanie siemienia lnianego królikom cofa zmiany miażdżycowe w tętnicach.
I to nadal nie wszystkie przewagi całego siemienia nad wytłoczonym z niego olejem.
Olej jest drogi. Dobry olej nawet bardzo drogi. Siemię lniane jest bardzo tanie.
Olej ma krótki termin przydatności. Jeśli lubisz robić zapasy, to siemię możne czekać aż je zjesz nawet kilka lat i nic złego mu się nie stanie.
Olej trzeba dobrze przechowywać. Nie można go narazić na światło i wysokie temperatury. OK samemu o to łatwo zadbać, ale musisz też ufać producentowi, dystrybutorom i sprzedawcy, że przechowują go jak trzeba. Zawsze jakiś Janusz mógł postawić karton z olejem przy grzejniku, bo tak mu akurat pasowało. Natomiast skorupka siemienia skutecznie chroni je przed światłem i temperaturą. Nadal nie można trzymać go w wilgoci, ale nic nie stanie się, jeśli np. w transporcie zostanie narażone na promienie słoneczne lub upał.
Siemię jest ciekawsze technologicznie. Nie jest smaczne, ale może służyć jako zagęstnik sosów lub substytut jajka np. w ciastach. W jednym z badań podano pacjentom siemię lniane jako składnik… muffinów. Ze względu na neutralny smak nadaje się w zasadzie jako dodatek do wszystkiego, osobiście preferuję dodawać do owsianki. Olej co prawda ma interesujący smak, ale trudniej go wkomponować w posiłek.
Korzystając z oleju zamiast z siemienia odbierasz sobie mnóstwo jego prozdrowotnych właściwości i nie dostajesz nic w zamian. Dodatkowo musisz wydać na to więcej pieniędzy. To nie ma sensu. Jeśli bardzo lubisz smak oleju dodawaj go czasem na zimno do sałatek czy czego tam lubisz, ale pamiętaj też o codziennie porcji siemienia lnianego namoczonego lub zmielonego tuż przed spożyciem. To jedna z najzdrowszych rzeczy jaką możesz zjeść.](/uimages/services/rebelianci/i18n/pl_PL/201411/1416400274_by_mamacita_500.jpg?1416481740)
Nie potrzebujesz oleju lnianego.
Oleju z lnu nie trzeba nikomu przedstawiać. Dostatecznie dużo reklamy zrobiły mu inne blogi, prasa, telewizje śniadaniowe i sami producenci. Nie potrzebnie, w oleju nie ma nic tak ważnego, żeby musiał znaleźć się w Twojej diecie.
Tak, w porządku – olej lniany to bardzo dobre źródło kwasów tłuszczowych omega 3 ważnych dla Twojego zdrowia. Jest też kilka badań sugerujących jego pozytywny na nasz organizm. Na przykład poprawia funkcjonowanie skóry, szczególnie wtedy, gdy jest chronicznie zbyt sucha lub pomagał obniżyć ciśnienie krwi . Haczyk w tym, że ziarna siemienia lnianego dadzą Ci to samo. I jeszcze więcej.
Sięgnij do źródeł. Olej lniany jest wyciskany z siemienia lnianego (Kapitan Oczywistość, zawsze do usług!), natomiast siemię lniane jest znacznie cenniejszym żywieniowo produktem. W jednym ze swoich wpisów fundacja Wiemy Co Jemy zauważyła, że olej lniany w porównaniu do siemienia jest niemal jałowy odżywczo . Celne spostrzeżenie, ale nadal nie cały obraz. Siemię lniane to nie tylko substancje, które można łatwo uwzględnić w tabelach żywieniowych.
Co daje nam siemię lniane?
Obniża ryzyko nowotworów. Przynajmniej tych hormonozależnych, czyli nowotworów prostaty i piersi. To zasługa obecnych w nich lignanów, których nie znajdziesz w oleju.
Pomaga leczyć cukrzycę i zwiększa insulinowrażliwość. Porcja 40 gramów siemienia lnianego poprawiła insulinowrażliwość u osób z otyłych, jednocześnie oddalając widmo cukrzycy typu II [9]. W innym badaniu zauważono, że podanie przez miesiąc zaledwie 10g zmielonego siemienia lnianego zmniejsza poziom glukozy na czczo o prawie 20%(!), glikowanej hemoglobiny (co świadczy o stabilny poziomie glukozy w ciągu dnia, nie tylko na czczo) oraz korzystne zmiany w gospodarce lipidowej.
Meta-analiza 28 badań, przeprowadzona przez An Pan i współpracowników, w 2009 roku wykazała, że siemię lniane redukuje całkowity cholesterol i cholesterol LDL, jednocześnie nie ma takiego efektu w sytuacji, kiedy używamy oleju. Natomiast Prasad w tym samy roku opublikował przegląd badań, w którym zwraca uwagę, że siemię lniane jest wstanie cofać zmiany miażdżycowe poprzez korzystne zmiany w profilu lipidowym, zmniejszenie stresu oksydacyjnego, zmniejszenie ciśnienia krwi, jednak on również stwierdza, że takiego efektu nie ma olej lniany.
Spadek zarówno rozkurczowego jak i skurczowego ciśnienia krwi jest tak znaczy, że autorzy badania z 2013 odważyli się użyć stwierdzenia „podanie siemienia lnianego jest jedną z najbardziej efektywnych interwencji dietetycznych obniżających ciśnienie krwi”. Warto zauważyć, że grupa badana dostawała 30g siemienia lnianego dziennie przez pół roku. Jakby nie patrzeć było to dodatkowe 160 kcal dziennie, w skali całego badania prawie 30 tyś. kcal, jednak nie spowodowało to wzrostu masy ciała u badanych.
Chociaż badania na zwierzętach nie są wiążące, jako ciekawostkę warto dodać, że podanie siemienia lnianego królikom cofa zmiany miażdżycowe w tętnicach.
I to nadal nie wszystkie przewagi całego siemienia nad wytłoczonym z niego olejem.
Olej jest drogi. Dobry olej nawet bardzo drogi. Siemię lniane jest bardzo tanie.
Olej ma krótki termin przydatności. Jeśli lubisz robić zapasy, to siemię możne czekać aż je zjesz nawet kilka lat i nic złego mu się nie stanie.
Olej trzeba dobrze przechowywać. Nie można go narazić na światło i wysokie temperatury. OK samemu o to łatwo zadbać, ale musisz też ufać producentowi, dystrybutorom i sprzedawcy, że przechowują go jak trzeba. Zawsze jakiś Janusz mógł postawić karton z olejem przy grzejniku, bo tak mu akurat pasowało. Natomiast skorupka siemienia skutecznie chroni je przed światłem i temperaturą. Nadal nie można trzymać go w wilgoci, ale nic nie stanie się, jeśli np. w transporcie zostanie narażone na promienie słoneczne lub upał.
Siemię jest ciekawsze technologicznie. Nie jest smaczne, ale może służyć jako zagęstnik sosów lub substytut jajka np. w ciastach. W jednym z badań podano pacjentom siemię lniane jako składnik… muffinów. Ze względu na neutralny smak nadaje się w zasadzie jako dodatek do wszystkiego, osobiście preferuję dodawać do owsianki. Olej co prawda ma interesujący smak, ale trudniej go wkomponować w posiłek.
Korzystając z oleju zamiast z siemienia odbierasz sobie mnóstwo jego prozdrowotnych właściwości i nie dostajesz nic w zamian. Dodatkowo musisz wydać na to więcej pieniędzy. To nie ma sensu. Jeśli bardzo lubisz smak oleju dodawaj go czasem na zimno do sałatek czy czego tam lubisz, ale pamiętaj też o codziennie porcji siemienia lnianego namoczonego lub zmielonego tuż przed spożyciem. To jedna z najzdrowszych rzeczy jaką możesz zjeść.
5 przedmiotów, których nie powinno być w kuchni.
Ftalany, BPA, pochodne ropy naftowej są w przedmiotach, które nas otaczają. Nie sposób całkowicie ich unikać, ale jeśli w prosty sposób możemy wyeliminować zagrożenia, to dlaczego mamy tego nie robić?
1. “Teflon to azbest XXI wieku”
Niektórzy badacze uważają, że substancja stosowana do wyprodukowania teflonu (kwas perfluorooktanowy) jest toksyczna, powoduje wady wrodzone, zaburzenia rozwojowe i hormonalne oraz podwyższony poziom cholesterolu, jest też uznana za potencjalny czynnik rakotwórczy. Podobną opinię wyraża WWF. Z drugiej strony spora grupa naukowców podkreśla, że jest on bezpieczny, inaczej nie byłby dopuszczony do sprzedaży. Doniesienia na temat szkodliwego wpływu teflonu nie są dostatecznie potwierdzone naukowo. Jedne z nielicznych badań, które przeprowadziła FDA (amerykańska rządowa Agencja Żywności i Leków) pochodzi z 1959 i wykazało, że warstwa teflonu wydziela małe ilości fluoru, co może wiązać się z rakiem. Zawsze należy się upewnić, czy kupowane przez nas naczynia posiadają atest Państwowego Zakładu Higieny. Dla pewności warto wybrać patelnie i garnki ze stali nierdzewnej, żeliwa.
Co zrobić, kiedy patelnia teflonowa ma rysę? Nie należy używać zniszczonych naczyń kuchennych, niezależnie od materiałów, z jakich je zrobiono. W przypadku zniszczonych powłok PTFE może dojść do połknięcia ich fragmentów albo jedzenie może się zetknąć z elementami nieprzeznaczonymi do kontaktu z żywnością. Porysowane, nierówne powierzchnie są również trudne do utrzymania w czystości.
2. Aluminium
Naczynia aluminiowe stały się przedmiotem kontrowersji po badaniach przeprowadzonych w latach 1970, które ujawniły podwyższony poziom aluminium w mózgu niektórych pacjentów z chorobą Alzheimera. Dziś dogłebniej zbadano wpyw tego związku na zdrowie. Pewne jest to, że kwaśne i słone produkty (np. zupa szczawiowa, pomidorowa, ogórkowa, bigos, kapuśniak) gotowane i/lub przechowywane w naczyniu aluminiowym mogą uszkadzać strukturę naczynia, wżerać się w aluminium i przedostawać się do potrawy.
3. Plastikowe naczynia, pojemniki, sztućce…
Bisfenol A (czyli BPA) szkodzi i ciężko nam go uniknąć – dowodzą badania. Związek oddziałuje na poziom hormonów w naszym organizmie i przyczynia się do rozwoju niektórych chorób, na przykład nowotworów. Nie wyeliminujecie go. Ale można ograniczyć jego szkodliwy wpływ właśnie rezygnując z plastikowych naczyń, butelek, pojemników, sztućców, desek do krojenia. Jest mnóstwo badań dotyczących szkodliwości BPA. Jest ono łączone z rakiem piersi, otyłością, astmą u dzieci, niepłodnością. Ważne, by nie przechowywać żywności w lodówce w plastikowych pojemnikach.
4. Kuchenka mikrofalowa
Uwierzcie – da się żyć bez kuchenki mikrofalowej. A najlepsze dla niej miejsce to piwnica, ponieważ nawet nie używana emituje promieniowanie. To sprzęt, który może służyć jedynie do dezynfekcji gąbek i ścierek kuchennych.
Naukowcy co prawda nie są jednogłośni w sprawie szkodliwości pokarmów podgrzewanych w mikrofali, ale przestrzegają, że ostateczne skutki wykorzystania urządzenia będzie można ocenić nawet za kilkadziesiąt lat. Mikrofala zmienia strukturę białek z lewoskrętnych, które występują w przyrodzie na prawoskrętne, które są obce dla naszego ciała, przez co nie są trawione, przyswajane, a wręcz mogą wyrządzić wiele szkody. – mówi dietetyk Anna Szydlik.
Naukowcy dowiedli, że u osób, które spożywają posiłki przygotowane w tego typu kuchence skład krwi ulega zmianie. Maleje ilość krwinek czerwonych i tym samym rośnie poziom krwinek białych. Poziom cholesterolu również może ulec zwiększeniu. To z kolei może prowadzić do schorzeń układu krążenia.
Przeczytaj: Kuchenki mikrofalowe negatywnie wpływają na żywność, którą spożywamy.
5. Folia aluminiowa
Najczęściej zawijamy w nią kanapki do szkoły czy pracy. Wiele osób twierdzi, że aluminium z folii przenika bezpośrednio do jedzenia, tym samym powodując szereg groźnych chorób, na które szczególnie narażone są dzieci. Jednak jasnych dowodów naukowych na takie działanie nie ma. Pewne jest to, że nie należy pakować w nią produktów o odczynie kwaśnym (np. kiszonych ogórków, pomidorów czy owoców), ponieważ mogą wejść w reakcję z aluminium, wskutek czego wytworzą się szkodliwe sole glinu. Glin w większych ilościach jest bardzo szkodliwy dla zdrowia.
http://dziecisawazne.pl/5-przedmiotow-ktore-sa-zbedne-w-kuchni/
Pomidory
Dorastając słyszeliśmy nie raz: „jedz owoce i warzywa”. Prawdopodobnie każdy z nas wie, że owoce i warzywa są zdrowe.
Dzięki lepszym i bardziej kompleksowym badaniom, zaczynamy coraz bardziej rozumieć, jak bardzo są dla nas zdrowe.
Przyjrzyjmy się na przykład najnowszemu badaniu dotyczącemu korzyści zdrowotnych pomidorów . Nowe informacje wykazują, że dieta bogata w pomidory może drastycznie obniżyć ryzyko udaru mózgu, jak wykazali naukowcy z Finlandii.
Według BBC, fińscy naukowcy badali wpływ likopenu – związku chemicznego, który występuje naturalnie w pomidorach, arbuzach i papryce. W badaniu uwzględniającym 1031 mężczyzn o podwyższonym stopniu ryzyka, ci z największą ilością likopenu we krwi byli najmniej narażeni na udar mózgu – według naukowców, którzy opublikowali wyniki w czasopiśmie naukowym Neurology.
Według amerykańskiego Narodowego Stowarzyszenia Udaru (National Stroke Association), udary mózgu zabijają dwa razy więcej kobiet każdego roku niż rak piersi.
Inne badania wykazują jednak, że mężczyźni są bardziej podatni na śmierć w wyniku udaru mózgu, lub doświadczają poważnych powikłań wynikających z udaru, w porównaniu z kobietami.
Po opublikowaniu fińskiego badania – jak podaje BBC – Stowarzyszenie Udaru (Stroke Association) w Wielkiej Brytanii domaga się dodatkowych badań wyników.
„Wszyscy wiemy, że jedzenie dużych ilości świeżych owoców i warzyw korzystnie wpływa na nasze zdrowie. To badanie sugeruje, że antyoksydant obecny w jedzeniu takim jak pomidory, czerwona papryka i arbuzy, mógłby obniżyć ryzyko udaru mózgu” – mówi dr Clare Walton, dyrektor ds. komunikacji badań Stowarzyszenia.
„Jednak to badanie nie powinno zniechęcić ludzi do jedzenia innych owoców i warzyw, ponieważ wszystkie posiadają korzyści zdrowotne i pozostają ważną częścią diety. Potrzebnych jest więcej badań, aby pomóc nam zrozumieć, dlaczego ten szczególny antyoksydant w warzywach takich jak pomidory, mógłby pomóc w utrzymaniu niskiego ryzyka udaru mózgu” – dodaje dr Walton.
Metodologia badania
Badacze doszli do swoich wniosków poprzez monitorowanie poziomów likopenu we krwi uczestników badania, które zostały zmierzone na początku badania i monitorowane były przez kolejne 12 lat.
Uczestnicy zostali podzieleni na 4 grupy w oparciu o poziom likopenu we krwi. 25 z 258 mężczyzn z grupy o niskim poziomie likopenu doznało udaru, w porównaniu z 11 z 259 mężczyzn z grupy o wysokim poziomie likopenu.
Naukowcy doszli do wniosku, że ryzyko udaru mózgu zmniejszono o 55% dzięki diecie bogatej w likopen.
„To badanie dodaje kolejne dowody na to, że dieta bogata w owoce i warzywa jest powiązana z niższym ryzykiem udaru mózgu” – mówi dr Jouni Karppi, PhD, z Uniwersytetu Wschodniej Finlandii (University of Eastern Finland) w Kuopio, czołowy autor badania.
„Wyniki wspierają rekomendacje, aby ludzie jedli więcej niż 5 porcji warzyw i owoców dziennie, co doprowadziłoby zapewne do poważnego obniżenia przypadków udaru mózgu na świecie, według wcześniejszego badania” – dodał.
Dodatkowo, naukowcy zbadali we krwi poziomy antyoksydantów alfa-karotenu, beta-karotenu, alfa-tokoferolu i retinolu; „lecz nie znaleźli żadnego powiązania pomiędzy poziomem we krwi a ryzykiem udaru mózgu”, jak przytacza Daily Telegraph.
Wcześniejsze badanie wykazało, że składnik obecny w gotowanych pomidorach spowolnił, a nawet zabił komórki raka prostaty w badaniach laboratoryjnych . To badanie również powiązało likopen z lepszymi wynikami.
„Wykazano, że ta prosta chemiczna reakcja występuje przy koncentracji likopenu łatwo osiągalnej poprzez jedzenie przetworzonych pomidorów” – mówi dr Mridula Chopra z Uniwersytetu w Portsmouth (University of Portsmouth), czołowy autor badania, który zaznaczył, że wyniki badania były wstępne.
Autor: J. D. Heyes
Pomagasz? Będziesz zdrowszy!
Przypadkowe akty dobroci powodują, że czujemy się dobrze. Sprawiają radość odbiorcy, a czasem nawet większą większą - ofiarodawcy. Służą też zdrowiu. Ludzie pomagający innym są szczęśliwsi, zdrowsi i żyją dłużej w porównaniu z ludźmi nieskorymi do niesienia bezinteresownej pomocy.
Korzyści zdrowotne wynikające z hojności i dobroci:
1. dla umysłu – intuicyjnie wiemy, że służą ofiarodawcy. Jednak badania, m.in. te przeprowadzone przez naukowców z Case Western Reserve University w Cleveland w stanie Ohio (USA), potwierdzają tę intuicję. Altruizm pomaga zapobiegać depresji, zmniejsza niepokój, poprawia samopoczucie. Te spostrzeżenia dotyczą nie tylko dorosłych – australijscy naukowcy z University of Sydney potwierdzają, że dawanie przynosi korzyści emocjonalne małym dzieciom.
2. dla organizmu – altruizm ma wpływ na naszą kondycję fizyczną i długowieczność. Badania na University of Michigan (USA) dowodzą, że ludzie, którzy pomogli innym – przyjaciołom, krewnym i sąsiadom, są mniej narażeni na ryzyko zgonu w porównaniu do ludzi, którzy nie angażują się w czynności altruistyczne. Pomagając innym, sami czerpiemy z tego korzyści. Ludzie, którzy dają coś komuś od siebie, mają niższy wskaźnik śmiertelności, a u osób, którzy aktywnie działają dla dwóch lub więcej organizacji, odnotowano o 44% niższy wskaźnik śmiertelności w stosunku do nie-wolontariuszy. W momencie pomagania innemu człowiekowi czy zwierzęciu uwalniana jest do organizmu oksytocyna. Przeczytajcie o jej zaletach: 10 fantastycznych cech oksytocyny.
3. dla duszy – jeśli kiedykolwiek pomogliście dobrowolnie innemu człowiekowi, pewnie poczuliście ciepło wewnątrz, w środku. I nie ma badań, by to potwierdzić. Na myśl przychodzi postać stworzona w XIX wieku przez Karola Dickensa – Scrooge. Mruk, zrzęda, który za sprawą dobrych uczynków wracał do żywych, stawał się coraz bardziej szczęśliwy.
Chińskie przysłowie:
Jeśli chcesz szczęścia przez godzinę, zdrzemnij się.
Jeśli chcesz szczęścia przez dzień, pójść na ryby.
Jeśli chcesz szczęścia na miesiąc, weź ślub.
Jeśli chcesz szczęścia przez rok, odziedzicz fortunę.
Jeśli chcesz szczęścia przez całe życie … pomóż komuś innemu.
http://dziecisawazne.pl/pomagasz-innym-bedziesz-zdrowszy/
Przebiałczeni. Polacy przesadzają z białkiem
U dziecka powoduje podwyższenie poziomu insuliny i zwiększa ryzyko otyłości. U dorosłego sprzyja osteoporozie i zwiększa ryzyko powstawania kamieni nerkowych. Za dużo białka jedzą często nawet wegetarianie. To kolejny z wielu żywieniowych grzechów Polaków.
Nie jemy śniadań, omijamy obiady, za to przesadzamy ze słodkimi przekąskami i kolacjami. Jemy mnóstwo cukru i fast foodów. Z warzywami widujemy się tylko na obiadach u rodziny. Lista grzechów żywieniowych Polaków jest bardzo długa. Eksperci od spraw żywienia dorzucają do niej jeszcze jeden: jemy za dużo białka.
600 procent normy
O przebiałczonych dzieciach napisały w najnowszym numerze "Polityki" Joanna Podgórska i Anna Jośko. Powołując się na badania, nad którymi patronat objęły Centrum Zdrowia Dziecka oraz Instytut Matki i Dziecka, przytoczyły zastraszające liczby:
Dzieci na diecie tradycyjnej mają przekroczone spożycie białka o 600 proc., dzieci na diecie wegetariańskiej – 400 proc, a dzieci wegańskie – o 200 proc
– Do tej pory nie było wiarygodnych badań dotyczących żywienia dzieci. Chcieliśmy sprawdzić, czy mity o tragicznej diecie są prawdziwe. W badaniu brała udział reprezentatywna próba rodzin. Polegało ono na tym, że rodzice prowadzili dzienniczki, w których zapisywali, co przez całą dobę jadło ich dziecko – mówi naTemat Marta Szulc z fundacji Nutrica, która zleciła badania. – Prace prowadziły dwa zespoły ekspertów i oba doszły do takich samych wniosków: jest tragicznie.
Główne problemy polskich dzieci to ogromne ilości spożywanego cukru i soli. To samo badanie pokazało również, że z nadmiernym spożyciem białka ma problem 93 proc. maluchów do 12 miesiąca życia.
Iza Czajka, fizjolog żywienia, nie jest przekonana, czy takie wyniki są możliwe. Ale, w rozmowie z naTemat przyznaje, że polskie dzieci są zdecydowanie gorzej rozwinięte niż ich rówieśnicy sprzed 50 lat. – Takie badania przeprowadzono na Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Nastolatki osiągały zdecydowanie gorsze wyniki w rzucie piłką lekarską, biegach. Są mniej skoczne, mniej sprawne niż pół wieku temu – mówi.
Na sumieniu rodziców
Jak mówi Marta Szulc, po tym, jak opublikowano wyniki badań, normy spożycia białka zostały podniesione. Mimo to eksperci Instytutu Żywności i Żywienia w najnowszej edycji norm żywieniowych przed białkiem ostrzegają. "U małych dzieci obserwowany jest pewien paradoks. Zawartość białka w mleku kobiecym wynosi około 1g/100 ml, a dzienne spożycie białka przez dziecko karmione piersią szacowane jest na 1g / kg masy ciała / dzień. Z chwilą wprowadzenia innych produktów do żywienia dziecka, spożycie białka wzrasta do 3g / kg m.c./ d. i więcej, mimo że w normach zmniejszone jest zapotrzebowanie na ten składnik".
Co z tego wynika? Jak przekonują eksperci z IŻŻ, nadmierne spożycie białka powoduje spustoszenie w organizmach dzieci. Podnosi poziom insuliny i insulinopodobnego czynnika IGF-1 oraz zwiększa ryzyko rozwoju otyłości.
– Bezsprzeczne jest, że dzieci jedzą na przykład za dużo mięsa. To konsekwencja tego, że rodzice bardzo szybko przestawiają je na dietę rodzinnego stołu, czyli dzieci de facto jedzą to, co dorośli. A i oni mają dużo na sumieniu – mowi Marta Szulc.
Skutki widać po Dukanowcach
Według raportu IŻŻ przeciętny dorosły także je za dużo białka. Od 1,5 do 2 razy. Nic dziwnego – norma dla dorosłego, nie uprawiającego wyczynowo sportu człowieka to średnio 0,83 g białka na kilogram masy ciała. Przy wadze 70 kg może więc zjeść 58,1 g. To tyle, co w ćwiartce z kurczaka, 330 g golonki bawarskiej, czy 200g wątróbki (dane za serwisem ilewazy.pl). Wystarczy więc zjeść tradycyjny, mięsny obiad, wcześniej kanapki z żółtym serem, a później – z wędliną, by w tej normie się nie zmieścić.
Ze skutkami za dużej ilości białka w organizmie zmagają się ci, którzy postanowili odchudzać się na wysokobiałkowej diecie Dukana. Przez wiele osób była uważana za cudowną, bo dawała szybkie efekty – można było zrzucić dzięki niej kilkadziesiąt kilogramów w kilka miesięcy.
Katarzyna Pryzmont, dietetyk z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego jakiś czas temu tak mówiła mi o konsekwencjach jej stosowania: "Na oddział trafiały osoby tak zakwaszone, że trzeba było paru dni, by doszły do siebie. Trafiali do mnie ludzie z 40-stopniową gorączką, wycieńczeni, wyniszczeni. Inni mówili, że czują kwaśność w ustach, bóle głowy, totalnie nie wiedzą, co się dzieje".
Także ci, którzy na diecie nie są, mogą konfrontować się ze skutkami zbyt dużej ilości spożywanego białka. Jak napisali w raporcie eksperci IŻŻ: "Spożywaniu dużych ilości białka może towarzyszyć hiperkalciuria sprzyjająca osteoporozie, a także kwasica oraz zwiększone ryzyko powstawania kamieni nerkowych zbudowanych ze szczawianu wapnia".
Remedium? Jak zwykle proste, powtarzane od lat przez wszystkich dietetyków: mniejsze porcje, więcej warzyw.
![Rtęć w rybach powiązana z kurczeniem się mózgu? – Wszystkie ryby zawierają niewielkie ilości metylortęci – najbardziej toksyczną formę rtęci – a spożywanie ryb stanowi jej główne źródło. Widzieliśmy, że ekspozycja na rtęć poprzez spożycie ryb, nawet w granicach bezpieczeństwa wyznaczonych przez władze, może mieć negatywny wpływ neurologiczny i behawioralny na rozwój dziecka.
Ciężkie narażenie może powodować wyraźne zaburzenia strukturalne mózgu, takie jak mikrocefalia (małogłowie), która prowadzi do skurczenia mózgu . Ale nie wiedzieliśmy, czy niska ekspozycja może również wpływać na wielkość mózgu, aż do momentu ukazania się tego nowego badania.
Badania autopsyjne sugerują, że w pierwszej kolejności rtęć oddziałuje na rozwijający się móżdżek, a więc naukowcy wykorzystali USG, aby zmierzyć jego rozmiar u noworodków matek, które miały wysokie poziomy rtęci w swoich ciałach, w porównaniu z grupą kontrolną kobiet, które miały niski poziom. Zobaczmy to na praktycznym przykładzie.
http://faktydlazdrowia.pl/wp-content/uploads/2014/11/rtec-ryby.jpg
Jaka jest równowartość takiego poziomu w przypadku spożycia tuńczyka w puszce? Oto obciążenie organizmu rtęcią, jeśli spożywamy jedną porcję tuńczyka w puszce dziennie, równowartość około połowy puszki [pozycja nr 1 – przyp. red.]. Oto, co robią dwie puszki tygodniowo [pozycja nr 2 – przyp. red.] i tylko jedna tygodniowo [pozycja nr 3 – przyp. red.].
http://faktydlazdrowia.pl/wp-content/uploads/2014/11/rtec-ryby-tunczyk-300x240.jpg
Ciała kobiet cierpiących na wysokie skażenie rtęcią w badaniu USG mózgu uważano za wysoko skażone, ale nawet niewielka ilość tuńczyka z puszki raz na jakiś czas może podbić nasz poziom jeszcze wyżej. Tak więc, ten wysoki poziom wcale nie był tak wysoki, ale co odkryli naukowcy?
Wykazali, że noworodki urodzone przez matki z wyższym poziomem rtęci we włosach miały móżdżki do 14% krótsze niż noworodki matek z niższymi poziomami rtęci we włosach. Stwierdzili, że prenatalna ekspozycja na to, co można by tak naprawdę uznać za dość niski poziom metylortęci, rzeczywiście wpływa na rozwój mózgu płodu, jak zostało wykazane mniejszą wielkością mózgu noworodka.
Autor: dr Michael Greger](/uimages/services/rebelianci/i18n/pl_PL/201411/1416078937_by_mamacita_500.jpg?1416078938)
Rtęć w rybach powiązana z kurczeniem się mózgu?
Wszystkie ryby zawierają niewielkie ilości metylortęci – najbardziej toksyczną formę rtęci – a spożywanie ryb stanowi jej główne źródło. Widzieliśmy, że ekspozycja na rtęć poprzez spożycie ryb, nawet w granicach bezpieczeństwa wyznaczonych przez władze, może mieć negatywny wpływ neurologiczny i behawioralny na rozwój dziecka.
Ciężkie narażenie może powodować wyraźne zaburzenia strukturalne mózgu, takie jak mikrocefalia (małogłowie), która prowadzi do skurczenia mózgu . Ale nie wiedzieliśmy, czy niska ekspozycja może również wpływać na wielkość mózgu, aż do momentu ukazania się tego nowego badania.
Badania autopsyjne sugerują, że w pierwszej kolejności rtęć oddziałuje na rozwijający się móżdżek, a więc naukowcy wykorzystali USG, aby zmierzyć jego rozmiar u noworodków matek, które miały wysokie poziomy rtęci w swoich ciałach, w porównaniu z grupą kontrolną kobiet, które miały niski poziom. Zobaczmy to na praktycznym przykładzie.
http://faktydlazdrowia.pl/wp-content/uploads/2014/11/rtec-ryby.jpg
Jaka jest równowartość takiego poziomu w przypadku spożycia tuńczyka w puszce? Oto obciążenie organizmu rtęcią, jeśli spożywamy jedną porcję tuńczyka w puszce dziennie, równowartość około połowy puszki [pozycja nr 1 – przyp. red.]. Oto, co robią dwie puszki tygodniowo [pozycja nr 2 – przyp. red.] i tylko jedna tygodniowo [pozycja nr 3 – przyp. red.].
http://faktydlazdrowia.pl/wp-content/uploads/2014/11/rtec-ryby-tunczyk-300x240.jpg
Ciała kobiet cierpiących na wysokie skażenie rtęcią w badaniu USG mózgu uważano za wysoko skażone, ale nawet niewielka ilość tuńczyka z puszki raz na jakiś czas może podbić nasz poziom jeszcze wyżej. Tak więc, ten wysoki poziom wcale nie był tak wysoki, ale co odkryli naukowcy?
Wykazali, że noworodki urodzone przez matki z wyższym poziomem rtęci we włosach miały móżdżki do 14% krótsze niż noworodki matek z niższymi poziomami rtęci we włosach. Stwierdzili, że prenatalna ekspozycja na to, co można by tak naprawdę uznać za dość niski poziom metylortęci, rzeczywiście wpływa na rozwój mózgu płodu, jak zostało wykazane mniejszą wielkością mózgu noworodka.
Autor: dr Michael Greger
Zamień chemię na jedzenie.
O tym, że jedzenie może leczyć Julita Bator przekonała się na własnej skórze. Przez kilka lat myślała, że po prostu ma chorowite dzieci. Kiedy tylko zmieniła im dietę, infekcje przeszły jak ręką odjął. Spędziła godziny na wertowaniu etykietek i poszukiwaniu szkodliwych składników w jedzeniu. Teraz na podstawie swoich doświadczeń wydała książkę i radzi, jak "zamienić chemię na jedzenie".
Już sam tytuł pani książki jest trochę przerażający – "Zamień chemię na jedzenie". To znaczy, że produkty, które wkładam w sklepie do koszyka nie są jedzeniem?
Nie wiem dokładnie, co pani do tego koszyka wkłada, ale jeśli zagłębimy się w skład poszczególnych produktów spożywczych, można się przerazić. Bardzo często nieświadomie nie kupujemy jedzenia, tylko produkty jedzeniopodobne, w których składzie dominują chemiczne dodatki, produkty które nasycone są pestycydami i metalami ciężkimi.
Pani też kiedyś się nimi odżywiała. Co sprawiło, że nagle zainteresowała się pani etykietami?
Wszystko zaczęło się od moich dzieci. Przez wiele lat bardzo chorowały, łapały wszystkie infekcje bakteryjne i wirusowe. Kupowaliśmy przez to masę leków, dzieci ciągle przechodziły terapie antybiotykowe i kuracje sterydowe, sami się od nich zarażaliśmy. Choroby mieliśmy w domu co kilka tygodni.
Co było przyczyną?
Długo nie wiedzieliśmy. Obstawialiśmy, że problem leży w jedzeniu, ale nie mogliśmy go zlokalizować.
Testy alergiczne?
Niczego nie wykazywały. Staraliśmy się więc wykluczać z diety kolejne produkty, eliminowaliśmy po kolei nabiał, słodycze. Ale to niczego nie zmieniało. Pięć lat temu wyjechaliśmy na urlop na Kretę. Uznaliśmy, że raz w życiu nie będziemy zadręczać siebie i dzieci i pozwolimy im jeść wszystko. Trudno, najwyżej to odchorujemy.
Nic takiego nie miało miejsca.
Dlaczego?
Zaczęłam przekopywać dostępną literaturę i okazało się, że na Krecie po prostu je się raczej nieprzetworzoną żywność. Pomyślałam, że to może być dobry trop, że to żywność przetworzona ma wpływ na ich choroby. Okazało się to strzałem w dziesiątkę, kiedy zaczęłam eliminować takie produkty, dzieci przestały chorować.
U moich dzieci występowało zjawisko pseudoalergii – automatycznie reagowały na pewne składniki pożywienia, ale nie brał w tym udziału układ immunologiczny.
Co im szkodziło?
Na przykład glutaminian sodu, czy acesulfan K. Badania pokazują, że wszystkim to szkodzi w jakiś sposób, ale nie wszyscy reagują na to od razu.U moich dzieci miała miejsce natychmiastowa reakcja , więc teraz po prostu jedzą zdrowo.
Jak z normalnego żywienia przestawić się na żywność nieprzetworzoną?
Muszę przyznać, że nie było to proste. Wertowałam artykuły naukowe, czytałam książki. Pięć lat temu dostępnej literatury na ten temat było zdecydowanie mniej, niż dziś. Wiele porad dotyczyło eliminowania całych grup produktów, ale ja już stosowałam wcześniej diety eliminacyjne i wiedziałam, że nie tędy droga. Zaczęłam więc sama mozolnie wydeptywać ścieżki.
Na czym to polegało?
Zaczęłam na przykład czytać etykiety na produktach. Zastanawiałam się, czy składniki, które w nich znajduję są groźne dla naszego organizmu, więc po powrocie do domu czytałam o ich właściwościach. Szybko zaczęłam omijać te, które są groźne i wybierać te produkty, które są najmniej szkodliwe.
Jakie składniki zaskoczyły panią najbardziej?
Jednym z pierwszych tropów, na jakie wpadłam był benzoesan sodu, który podawałam dzieciom jako składnik leku na kaszel. Dziecko dostawało lek z tym składnikiem i zapadało na zapalenie oskrzeli – taka sytuacja powtórzyła się trzykrotnie, więc w końcu zauważyłam zależność. Kiedy wczytałam się w etykietę, okazało się, że u osób nadwrażliwych benzoesan sodu może wywoływać działania niepożądane. Drugim zagrożeniem dla mojego dziecka był słodzik, acesulfam K, także dodawany do leków.
Jak go wyeliminować?
Okazuje się, że jest wyjście – są zamienniki danego leku, które nie zawierają niepożądanego składnika. Zresztą szybko wyszło, że w moim otoczeniu kilkoro dzieci ma ten sam problem, tylko mamy nie wiedziały, że o to chodzi.
Rozumiem, że nie szukała pani tylko w lekach.
Oczywiście. Okazało się na przykład, że wiele barwników uznawanych za potencjalnie niebezpieczne znajduje się w produktach dla dzieci – płatkach śniadaniowych, jogurtach, serkach czy mlecznych deserkach. Warto je znać i wybierać świadomie produkty bez ich dodatku.
Producenci żywności na zarzuty o wykorzystanie niezdrowych składników, zwykle odpowiadają, że jedzenie jest przecież testowane, więc bezpieczne.
Tak, ale przecież producenci nie wiedzą, ile danego składnika jem w ciągu dnia. A ja nie chodzę z kalkulatorkiem i nie liczę, czy już przekroczyłam dopuszczalną dawkę jednego czy drugiego konserwantu. Obawiam się, że nikt nie ma nad tym kontroli i nikt nie wie też, jakie w dłuższej perspektywie ma to konsekwencje dla jego zdrowia. Nie wiemy, jak wpłynie na nas kumulacja różnych związków chemicznych.
My na przykład przestaliśmy kupować większość wędlin, bo jest w nich tak wiele chemii.
W mięsnym prosi pani o etykietkę?
Teraz rzadziej, bo mam swoje wydeptane ścieżki, ale kiedyś robiłam to bardzo często. W wędlinach jest bowiem wszelkie „bogactwo”, poczynając od glutaminianu sodu, przez azotyn sodu, białko sojowe. Mnóstwo niepotrzebnych rzeczy.
Da się jeszcze dostać wędliny bez takich dodatków?
To trudne, ale możliwe.
Zresztą w ogóle mało jest dziś produktów, które są prawdziwym jedzeniem. Mnie samej nie udało się wyeliminować pewnych składników, więc zaczęłam robić dużo żywności sama.
Na przykład?
Zaopatruję się w mleko prosto od krowy i robię sama jogurty. Sama piekę chleb, robię przetwory na zimę.
Skąd pani miała przepisy?
Część od mamy, część od teściowej. Ona przez wiele lat robiła sama śledzie, kiszoną kapustę. Zawsze mnie to dziwiło. Teraz przestało.
Dużo przepisów biorę z blogów, bardzo dużo zmieniam, robię po swojemu. Zamieniam na przykład mąkę pszenną na żytnią, albo gryczaną. Tę z kolei robię sama mieląc ziarna gryki w młynku do kawy.
To musi zajmować mnóstwo czasu. Ja staram się nie jeść najgorszych śmieci, ale i tak przeszukiwanie półek w sklepie trwa wieki.
To prawda, długo trwało zanim przewertowałam wszystkie etykietki.
Czyli nie ma nadziei…
Nie do końca, w mojej książce zebrałam już efekty tych poszukiwań, więc ktoś, kto teraz zacznie myśleć o zdrowym jedzeniu będzie miał o tyle łatwiej. Zamieściłam tam opisy składników najbardziej popularnych produktów, przepisy na własny ser, czy jogurt. Natomiast każdy musi sam stworzyć sobie własną listę bezpiecznych produktów dostępnych niedaleko domu, nauczyć się docierać do producentów zdrowej żywności.
Jak pani do nich dociera?
Na targu staram się wybierać warzywa od rolników. Kiedy widzę panią, która siedzi przy stoisku z małą ilością warzyw, podchodzę i pytam, czy to jej własne. Jeśli odpowie, że tak, umawiam się na stałe dostawy. Jeśli chcę zrobić przetwory, pytam, czy ma większą ilość danych owoców czy warzyw. Jeśli nie ma, to poleca mi swoją sąsiadkę. I w drugą stronę – ja polecam taką panią swoim koleżankom, które też starają się szukać dobrej żywności.
To nie jest trudne? W mieście tacy ludzie nie stoją na każdym rogu.
Na pewno jest to bardziej skomplikowane, niż zrobienie zakupów w supermarkecie, nie oszukujmy się. Ale można to robić do pewnego stopnia, na tyle, na ile to możliwe. Można też działać w kooperatywie – jeśli ktoś jedzie po pomidory na wieś, pyta, czy nie przywieźć też nam. Dzielimy się później kosztami transportu.
Wiele jest takich osób w pani otoczeniu?
Coraz więcej. Ludzie widzą nasze dzieci, które chorowały, a teraz nie chorują. Widzą, że mój mąż, który miał problemy zdrowotne, już ich nie ma. Że ja, która miałam bóle żołądka, też mam spokój. To do nich przemawia. Moja kuzynka jest wykładowcą na uczelni. Po tym, jak zaczęła myśleć o tym, co je, przyznała, że pierwszy raz miała semestr, w którym nie opuściła ani dnia zajęć. Nie chorowała ani ona, ani jej syn.
A do dzieci ta filozofia przemawia?
Tutaj faktycznie czasami jest problem, nie kupujemy im słodyczy, ani gotowych deserków na bazie mleka. Rozmawiamy z nimi dużo na ten temat, ale agresywna reklama robi swoje.
Ja natomiast stosuję drobne triki, które opisałam też w książce.
Jakie na przykład?
Moje dzieci dostają do szkoły tylko drobne pieniądze, które mogą wydać na wodę. Mamy taką umowę, mam nadzieję, że ją respektują. Jeśli idą na urodziny, proszę je, żeby nie objadały się chipsami, ani nie opijały colą. Pytają wtedy, czy mogą spróbować. No mogą, dlaczego nie?
Udało nam się wypracować taki model, w którym do nas do domu nie przynosi się słodyczy. Nie wszyscy to respektują, ale jeśli ktoś przyniesie jakieś dla dzieci, my je po prostu konfiskujemy. Jeśli ktoś chce sprawić im przyjemność, może przynieść owoce.
Najnowsze badania pokazują, co te wszystkie dodatki do żywności: konserwanty, aromaty, barwniki, wzmacniacze smaku i zapachu robią z naszym układem hormonalnym, jakie powodują problemy. Choćby ADHD. To dla dziecka prawdziwy dramat, że jest uspokajane na wszystkich lekcjach. A jakie ono ma być, skoro co przerwę je batona? Chcielibyśmy oszczędzić tego naszym dzieciom.
Z jednej strony zdrowie, ale z drugiej eko żywność do najtańszych nie należy.
To zależy, jak na to spojrzeć. Przestaliśmy na przykład wydawać naprawdę ogromne pieniądze na wizyty domowe, leki, lekarzy. To odciążyło budżet. Z drugiej strony warto teżwykazywać się gospodarskim sprytem . Bo, owszem, można kupić dobrą szynkę za 40 zł za kilogram, ale równie dobrze można kupić mięso surowe i samodzielnie je upiec. I zaoszczędzić 20 zł na kilogramie.
Tak samo jest z kawą. Jeśli ktoś pija kawę to lepiej zamiast kawy rozpuszczalnej sięgnąć po zdrowszą i tańsząziarnistą. Nie trzeba też wyłącznie kupować żywności nazwanej ekologiczną (choć i tę zdarzyło mi się kupić taniej, niż w supermarkecie). Ale i w supermarkecie da się trafić na dobre produkty, mam wśród przyjaciół wielodzietną rodzinę, której po prostu nie stać na ekstrawagancję.
Dzięki mojej książce udało im się po prostu zrobić zdrowsze zakupy zamykając się w dotychczasowym budżecie. To też sukces.
Ratujmy Konie z Morskiego Oka.
Na największej polskiej autostradzie turystycznej, czyli drodze do Morskiego Oka codziennie rozgrywa się dramat dziesiątek koni, które muszą ciągnąć wozy z ceprami. Te są przeładowane i przemęczone, przez co kilka z nich padło na trasie, a dziesiątki trafiają do rzeźni, jako nieprzydatne w biznesie. Ale fiakrzy nie zwracają na to uwagi, bo na nowego konia są w stanie zarobić w ciągu kilku dni. Dla nich koń to narzędzie, nie żywe zwierzę.
Z kolejnych prywatnych busików (10 zł za kilkunastokilometrową trasę - zdzierstwo) wylegają tłumy turystów, którzy mają tego dnia jeden cel: zobaczyć Morskie Oko. Pogoda taka, że można tylko zacytować "Hydrozagadkę" i stwierdzić, że "żar leje się z nieba". Dlatego nie wszyscy pokonają na własnych nogach 10 km (tylko!) dzielące ich od osiągnięcia celu.
Zaraz za bramą ustawia się monumentalna kolejka chętnych "na koniki", czyli chcących pokonać trasę wozem ciągniętym przez parę koni. Nie odstrasza ich nawet cena - 40 złotych od osoby w jedną stronę, bez jakichkolwiek ulg, np. dla dzieci. Fiakrzy (górale powożący wozami) podjeżdżają tylko i popędzają ceprów, by szybciej wsiadali. Potem tylko kasują za bilet i można jechać.
Ale jeden z nich miał tego poranka pecha - zaparkował wóz na środku drogi i odszedł na chwilę, a z góry nadjechała właśnie Straż Tatrzańskiego Parku Narodowego. Góral musiał wylegitymować się licencją i paszportami koni, co chwilę trwało. Zniecierpliwieni turyści zaczęli strofować strażników. - No, ładnie nas tutaj witacie - komentowała siedząca wygodnie w wozie kobieta. - Zostawcie tego biednego pana w spokoju. Czego od niego chcecie? - pytała inna.
Po kilku minutach strażnicy dali woźnicy ostrzeżenie i pozwolili jechać dalej. Ale ta krótka scenka pokazuje jaka jest opinia turystów o fiakrach. Są przekonani, że ci jowialni panowie, którzy noszą dziwne spodnie i śmiesznie gadają, nie mogą zrobić biednym koniom nic złego. Ci ludzie nawet nie wiedzą, w jak głębokim błędzie są.
Postawę turystów (bo górale są nieprzejednani) próbuje zmienić akcja "Ratujmy konie". Fundacja Viva! i Tatrzańskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami chcą ukazać prawdę o życiu (i często śmierci) zwierząt dostarczających uciechy turystom. Dlatego w Zakopanym pojawiły się bilboardy ze zdjęciem jednego z koni, który padł na trasie.
Poza tym w internecie można znaleźć masę informacji pokazujących ciężki los koni. Między innymi ekspertyzę, według której konie muszą ciągnąć ciężar odpowiadający 1,5-1,7 normy. Według tych wyliczeń na wozie powinno być nie więcej niż 7 osób, a nie 15, na ile obecnie pozwala regulamin.
To obciążenie powoduje, że wiele koni, które zaczynają słabnąć, pada z przemęczenia na trasie lub zostaje oddane do rzeźni. I o ile to pierwsze turyści widzą i fiakrzy nie są w stanie ukryć tej tragedii, to o oddawaniu koni na rzeź niemal nikt nie wie. Ale tatrzański oddział TOZ przeanalizował co stało się z końmi, które woziły turystów w zeszłym sezonie. Dane są zatrważające - 3 padły z wycieńczenia na trasie, aż 44 oddano do rzeźni po zaledwie kilku miesiącach pracy.
Po części to wynik tego, że do pracy nad Morskim Okiem kupuje się za młode konie. - Fiakrzy najczęściej kupują 3-4-letnie konie, a minimalny wiek to 5 lat - dopiero wtedy taki koń jest dojrzały - wyjaśnia Beata Czerska, prezes Tatrzańskiego TOZ. - To tak, jakby zatrudniać dzieci w fabryce. Przez to po 2-3 sezonach udział młodych koni w danym roczniku spada z 22 proc. do około 3 proc. Reszta pada lub zostaje oddana do rzeźni. Ale nie ma się co dziwić, skoro fiakrzy każdego dnia zarabiają na nowego konia. Dzisiaj dla nich to nie członek rodziny, ale narzędzie - przekonuje.
Aktywiści z organizacji chroniących zwierzęta zarzucają władzom Tatrzańskiego Parku Narodowego, że trzymają stronę fiakrów, zamiast chronić zwierzęta. - Większą uwagę zwracają na to, czy fiakrzy mają tradycyjny strój, niż czy zwierzęta nie są zamęczone - mówi Beata Czerska. - Park jest otwarty na każde rozwiązanie, bo zależy nam na dobru zwierząt - przekonuje Szymon Ziobrowski z TPN. - Ale by stwierdzić jak powinno to wyglądać, potrzebne są obiektywne badania naukowe, a nie stawianie billboardów - dodaje.
Wyjaśnia, że strażnicy kontrolują na bieżąco przestrzeganie regulaminu, jednak nie są w stanie ocenić kondycji koni ponieważ nie są specjalistami w tym zakresie. - Lekarz weterynarii bada zwierzęta przed każdym sezonem. Poza tym jeśli pojawiają się informację od turystów, że jakiś koń kuleje albo jest z nim coś nie tak, to również wzywamy lekarza. Ale problem najczęściej jest taki, że turyści nie podają nam numeru licencji i nazwiska wozaka, które są na tabliczce na wozie. A bez tych danych nie jesteśmy w stanie znaleźć takiego konia - przekonuje przedstawiciel TPN.
Bez konkretnych powodów upadają też plany zwiększenia kontroli nad wozakami. - Planowano kontrole w stajniach, ale problem jest taki, że to prywatna własność fiakrów i bez przesłanek nie możemy ich tak po prostu kontrolować. Oni pewnie zgodziliby się na to, ale bez takiej atmosfery sensacji, której zdają się szukać organizacje - relacjonuje. Podobnie było z pomysłem zakupu termometru i urządzenia do pomiaru wilgotności powietrza. Zakup ten zakwestionowały organizacje zajmujące się ochroną zwierząt.
Szymon Ziobrowski wierzy w zdrowy rozsądek fiakrów. - To ich praca, a za konie płacą po kilkanaście tysięcy złotych. Nie sądzę, żeby świadomie pozwalali na to, żeby koniom stała się krzywda - wyjaśnia.
Innego zdania są przedstawiciele Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami. - Średnio konie żyją około 30 lat, i to takie, które pracują normalnie w polu. A te z Morskiego Oka średnio w wieku 10 lat trafiają do rzeźni, bo fiakrzy mówią, że się "rozleniwiły". A one są po prostu przeforsowane - wyjaśnia Beata Czerska.
Oznaki takiego przemęczenia najlepiej widać w takie dni jak ten, w którym byłem nad Morskim Okiem - było ponad 35 stopni Celsjusza w cieniu. Konie pocą się wtedy tak jak ludzie, ale w przeciwieństwie do nas nie mogą wyciągnąć butelki wody z plecaka - są zdane na łaskę fiakrów. - Panie, to zdrowy koń, on nie potrzebuje pić. Jakby miał cukrzycę, to by pił, ale tak nie chce - przekonuje mnie jeden z wozaków. - Ja też dzisiaj nie wypiłem jeszcze ani szklanki herbaty. Koń też nie potrzebuje - dodaje.
Pytam, czy zwierzętom nie szkodzi upał. - One najbardziej lubią w takiej pogodzie. Tak pędzą, że aż je muszę hamować. Najgorzej to jak jest mgła i nie wiedzą, gdzie iść. A tak, mają jasno, ciepło, skóra im się wygrzeje na tym słoneczku i idą jak złoto - śmieje się góral. Jego kolega z postoju przekonuje, że pocenie się koni to nic nadzwyczajnego i na pewno nie szkodzi ono zwierzętom.
Ale inne zdanie na ten temat ma część lekarzy. Bo chociaż pocenie rzeczywiście chroni przed przegrzaniem, to powoduje utratę wody i elektrolitów. I o ile ten pierwszy brak można łatwo uzupełnić, to z drugim tak nie jest. A to bardzo negatywnie odbija się na zdrowiu zwierząt, przede wszystkim powodując problemy z sercem. Ale aby obraz umęczonych koni nie psuł samopoczucia turystów, fiakrzy po każdym kursie wycierają spocone konie - wyglądają, jakby dopiero zaczęły pracę.
Nieco więcej światła na kondycję koni będą mogły rzucić badania, jakie zarządzono na 13 sierpnia. Beata Czerska liczy, że uda się sprawdzić krew i parametry życiowe około 100 spośród 300 koni pracujących na drodze do Morskiego Oka.
Fiakrzy podchodzą do takich badań niechętnie, bo tracą cenny czas. Ale przede wszystkim dlatego, że poprzednie badania (prowadzone na dużo mniejszą skalę) nie wypadły dla wozaków pomyślnie. - W 2009 roku około 20 proc. koni miało bardzo złe wyniki. A badanie przeprowadzał lekarz, który prowadzi też organizowane przez fiakrów szkolenia. Nie chcę zarzucać stronniczości, ale uważam, że to nie jest dobry zbieg okoliczności - mówi szefowa Tatrzańskiego TOZ.
Ale nawet jeśli okaże się, że któryś z wozaków traktuje swoje konie źle, nadal będzie mógł wozić turystów. - Oni działają na podstawie umów cywilnoprawnych z Parkiem, które są podpisane do końca roku. Więc do tego czasu na pewno nic się nie zmieni - ubolewa Beata Czerska. Być może dlatego władze TPN ignorują liczne zgłoszenia nieprawidłowości, takich jak wyprzedzanie się przez fiakrów (niezwykle forsujące dla konia) czy ciągnięcie sań po asfalcie.
Ale podobnie zachowują się turyści. - Pan zobaczy jakie te konie są silne, jakie duże - przekonuje para młodych ludzi, którzy właśnie wysiedli z wozu. - Przecież kiedyś one musiały pracować w polu, teraz idą tu sobie i ciągną wóz, to chyba nic im się nie stanie - dodają. Podobnie sądzą inni. - No na pewno takiemu koniowi łatwiej wejść pod górę niż mnie - ocenia kobieta w średnim wieku. - One są przystosowane do takiej drogi, pracują tu pewnie od lat - mówi.
Idąc pieszo szlakiem do Morskiego Oka można jednak usłyszeć zupełnie przeciwne opinie. - Jak można tak zamęczać te konie, one powinny ciągnąć małe bryczki, a nie te wielkie wozy - postuluje para młodych ludzi z dzieckiem. Kiedy wóz pełen turystów przejeżdżał obok, ich synek krzyknął "Niech pan nie męczy tych koni". - Słyszał, tato? Słyszał? - dopytuje ojca. - Te koniki mają ciężko, nie powinno tak być - wyjaśnia mi.
Są i tacy wozacy, którzy o swoje konie dają jak należy. - Koń jak człowiek, chce mu się pić w upale - wyjaśni mi wozak, który zatrzymał się przy wodopoju w połowie trasy. - Zatrzymuję się za każdym kursem. Jeden i drugi wypijają za każdym razem po dwa wiadra. Dzięki temu się nie odwodnią - dodaje. Kiedy odjeżdża, za chwilę na horyzoncie pojawia się kolejny wóz. Ale ten już się nie zatrzymuje. Tak jak następny, i jeszcze kolejny.
Jak widać wśród fiakrów są ludzie rozsądni, ale i tacy, którzy nie mają pojęcia o potrzebach zwierząt. Jednak dopóki turyści będą będą ustawiać się w kilometrowych kolejkach do przejażdżki wozem, nic się nie zmieni. Dlatego akcja Ratujmy Konie z Morskiego Oka skupia się głównie na edukowaniu turystów. Jak widać, na razie ta praca u podstaw idzie bardzo opornie.
https://www.facebook.com/RatujmyKonieZMorskiegoOka?fref=ts
O badaniach żywności ekologicznej
Prestiżowe czasopismo naukowe „British Journal of Nutrition” opublikowało niedawno badanie dowodzące, że żywność ekologiczna znacząco różni się pod względem składu chemicznego od żywności konwencjonalnej. W międzynarodowym zespole badawczym koordynowanym przez prof. Carlo Leiferta z Uniwersytetu Newcastle (W. Brytania) znalazło się kilku polskich naukowców, m.in. prof. dr hab. Ewa Rembiałkowska z SGGW w Warszawie.
PAP: Wyniki niniejszej metaanalizy pozostają w sprzeczności z rezultatami uzyskanymi w badaniach zleconych przez Brytyjską Agencję Norm Żywności (British Food Standards Agency) z 2009 roku oraz badaniach Uniwersytetu Stanforda (USA) z 2012 roku. We wspomnianych pracach nie stwierdzono występowania istotnych różnic pomiędzy żywnością ekologiczną a konwencjonalną. Jak by się Pani do tego ustosunkowała?
Prof. Ewa Rembiałkowska: Od momentu publikacji tamtych prac upłynęło już kilka lat, a w tym czasie wykonano wiele nowych badań porównawczych. Dzięki temu w naszej pracy mogliśmy uwzględnić aż 343 różne badania. Jest to duży materiał, którego analiza wykazała, że w żywności ekologicznej jest istotnie więcej ważnych dla zdrowia związków polifenolowych, mniej toksycznego kadmu, czterokrotnie mniej szkodliwych pestycydów oraz mniej azotanów i azotynów niż w żywności konwencjonalnej. W niektórych grupach surowców i produktów ekologicznych znaleziono też istotnie więcej witaminy C i karotenoidów oraz cukrów redukujących niż w odpowiednikach konwencjonalnych.
Wyniki uzyskane przez FSA w 2009 roku rzeczywiście nie pokazały istotnych statystycznie różnic, ale należy podkreślić, że tamci autorzy w ogóle nie uwzględniali związków bioaktywnych z grupy polifenoli, a dobór prac do analizy był dość szczególny. Praca amerykańska z 2012 roku objęła trochę szerszy materiał, choć wciąż stosunkowo niewielki. Ponadto pojawił się tam jeszcze jeden element. W tekście pracy można znaleźć informacje świadczące o tym, że w surowcach ekologicznych występuje istotnie więcej polifenoli niż w surowcach konwencjonalnych. Natomiast we wnioskach końcowych autorzy twierdzą, że takich różnic nie ma. Moim zdaniem jest to manipulacja danymi naukowymi. Niestety jest to bardzo często stosowany chwyt, z którym zetknęłam się wielokrotnie.
PAP: W jakim celu dokonuje się takich manipulacji?
E.R.: Celem jest przekonanie opinii publicznej, że nie ma różnic między żywnością ekologiczną a konwencjonalną. Czasem autorzy są głęboko przekonani, że żywność ekologiczna to tylko "pic na wodę" i koniecznie chcą to udowodnić. Zdarzają się też przypadki – choć nie mówię akurat o tych konkretnych publikacjach – że badania są z góry opłacone przez odpowiednie koncerny.
PAP: A co z etyką naukową?
E.R.: Etyka w nauce ulega coraz większemu zanikowi. Koncerny płacą za badania, aby zapewnić sobie zyski. Jeżeli na zlecenie koncernu, który produkuje syntetyczne dodatki do żywności, zostanie wykonana metaanaliza, będzie ona skonstruowana tak, aby udowodnić, że te dodatki są absolutnie bezpieczne dla zdrowia. Przyczyna jest prosta: im więcej osób kupi żywność ekologiczną, tym mniej osób kupi żywność konwencjonalną zawierającą dodatki do żywności, czyli koncern, który produkuje te dodatki, będzie miał mniejsze wpływy. Mówię o tym, o czym wszyscy doskonale wiedzą. Nauka jest coraz bardziej zależna od biznesu, bo w wielu krajach przeznacza się na nią stosunkowo mało pieniędzy.
PAP: Rezultaty uzyskane przez zespół, którego Pani była członkiem, także spotkały się z krytyką. Dr Alan Dangour, jeden z autorów badania z 2009 roku, stwierdził, że w metaanalizie wykorzystano dane dobrej i złej jakości, co osłabia wyniki badania.
E.R.: W naszym badaniu pod uwagę brane były wyłącznie prace naukowe, które spełniały określone kryteria dobrej pracy badawczej. To było analizowane w każdym przypadku. Jeżeli zaistniało podejrzenie, że w pracy wystąpiły jakieś nieprawidłowości, była ona automatycznie odrzucana. Dlatego uważam, że zarzut Dangoura jest niesłuszny.
PAP: Pan Dangour stwierdził również, że na dzień dzisiejszy nie ma twardych dowodów na to, że antyoksydanty są korzystne dla zdrowia.
E.R.: Istnieje szereg badań, które pokazują, że podawanie zwierzętom doświadczalnym preparatów z warzyw i owoców zawierających dużo antyoksydantów korzystnie wpływa na ich zdrowie. Wielokrotnie prowadzono też badania, które dowodziły, że antyoksydanty ograniczają wzrost komórek nowotworowych. Stwierdzono również, że osoby spożywające dużo warzyw i owoców – a te surowce są najbogatsze w antyoksydanty - wykazują lepszy stan zdrowia (np. wegetarianie). Na tej podstawie można wnioskować, iż antyoksydanty korzystnie oddziałują na zdrowie. Poza tym mówienie, że nie ma twardych dowodów naukowych w kontekście jakichkolwiek badań jest bezzasadne, ponieważ nauka jest czymś płynnym, bezustannie się rozwijającym.
PAP: Jaki ogólny wpływ na zdrowie może mieć żywność ekologiczna?
E.R.: W naszej pracy udowodniliśmy jedynie inny skład chemiczny żywności ekologicznej i konwencjonalnej. Patrząc przez pryzmat obecnej nauki, możemy przypuszczać, że żywność ekologiczna ma pozytywny wpływ na zdrowie człowieka, ale jest bardzo mało badań na ten temat. Co prawda, w badaniu holenderskim wykazano, że dzieci do lat dwóch karmione piersią przez matki spożywające żywność ekologiczną zapadają istotnie rzadziej na wszelkiego rodzaju alergie niż dzieci matek jedzących żywność rynkową.
Są też prace, które pokazują, że konsumenci żywności ekologicznej mają lepsze parametry samooceny stanu zdrowia, ale ma to również związek ze stylem życia – większą aktywnością fizyczną, lepiej skonstruowaną dietą, itp.
Badania na zwierzętach laboratoryjnych i gospodarskich pokazują z kolei, że osobniki żywione paszą ekologiczną mają bardziej aktywny układ odpornościowy i szybciej zwalczają infekcje.
Podsumowując, badania na zwierzętach i na ludziach pokazują, że inaczej pracuje organizm, który jest żywiony ekologicznie, a inaczej ten, który jest żywiony konwencjonalnie. W związku z tym można postawić hipotezę, że regularne spożywanie żywności ekologicznej może przekładać się na lepsze parametry zdrowia, ale potrzebujemy jeszcze wielu, wielu badań na potwierdzenie tego założenia. Od siebie chciałabym dodać, że jako naukowiec jestem głęboko przekonana, że żywność ekologiczna na pewno nikomu nie zaszkodzi, a najprawdopodobniej może poprawić samopoczucie i zdrowie. W związku z tym zachęcam wszystkich do kupowania tej żywności, która jest też po prostu smaczniejsza niż żywność konwencjonalna.
Rozmawiała Aleksandra Jaroszyk, PAP - Nauka w Polsce